نقش مطالعات موردی در اخلاق مهندسی(با معرفی کتاب و مقاله)

اخلاق مهندسی از آن جایی که یکی از شاخه های اخلاق کاربردی است،همواره با مثالهای مختلف در حوزه مهندسی ارائه می شود.یکی از دلایلی که از 1960 میلادی به بعد اخلاق کاربردی رشد بیشتری یافت ،توجه به همین مثالها و در حقیقت کاربردها بود. چرا که .....

چرا که اخلاق هنجاری با ارائه ی معیارهای کلی نمی توانست در موقعیت های خاص جوابگوی مسائل باشد. با این توجه گاه کتابهایی در حوزه اخلاق کاربردی صرفا به مثال می پردازند و در کنار مثال ها مسائل اخلاقی مورد نظر را بیان می کنند.یا در کلاسهای آموزشی این حوزه، مطالعات موردی(case study) بسیار مورد توجه قرار می گیرد.در اخلاق مهندسی یکی از کتابهایی که از این رویکرد ااستفاده کرده ، کتاب آموزشی gail baura با عنوان «اخلاق مهندسی، چشم اندازی صنعتی» است.این کتاب در سال 2006 توسط شرکتelsevier منتشر شده است.

Engineering Ethics: And Industrial Perspective - Gail Baura

Call Number: CSEP TA157.B344 2006

ISBN: 012088531X

این کتاب،220 صفحه داشته و شامل سه بخش بنیاد اخلاق،مطالعات موردی عمومی و مطالعات موردی اختصاصی( نسبت به رشته) می باشد.

نویسنده دربخش اول به بیان تعاریف و کلیات می پردازد.تعریف اخلاق مهندسی،نظریات اخلاقی چهارگانه(غایت،وظیفه،حق و فضیلت گرایی)،کدهای اخلاقی(شامل کدهای NSPE , IEEE)،مسؤولیت اخلاقی،معضلات اخلاقی،نقطه شروع اخلاق مهندسی برای عمل،افشاگری،وجدان کاری و وجدان ناظر از مطالب این بخش 35صفحه ای است.

در بخش دوم ، نویسنده سراغ پروژه های صنعتی که موضوع اخلاق در آنها مطرح شده می رود.این پروژه ها عبارتند ار ماجرای خودروی فورد پینتو،هتل کانزاس سیتی،شاتل فضایی چلنجر،سیستم لوله کشی شمال آلاسکا،پل اوکلند-سانفرانسیسکو،دریچه قلب جرک-شیلی و ..

در بخش بعدی، نویسنده بنا بر رشته های مختلف مهندسی،بطور جداگانه مواردی را مطرح می کند.

می توان گفت این کتاب می تواند در کنار کتاب اصلی اخلاق مهندسی همچون کتاب مارتین یا هریس، کتاب کمک آموزشی خوبی باشد. هرچند در این کتابها به این موارد بطور خلاصه پرداخته شده است.

چند وقت پیش که به دوره های اخلاق مهندسی جهت ارتقا و تمدید پروانه های حرفه مهندسی در آمریکا نگاه می کردم،مشاهده کردم که سمینارهای آموزشی ویژه هر یک از این موارد ،مثلا فورد پینتو، تعبیه کرده بودند.

البته انجمن ملی مهندسی امریکا (nspe)، موارد قضاوت شده هیات بررسی اخلاقی(ber) را از دهه 50 تاکنون بطور رایگان در سایت خود و همچنین دانشگاه تگزاس گذاشته که منبع بسیار ارزشمندی برای محققین و دانشجویان اخلاق مهندسی است.

این سه کتاب هم مطالعات موردی زیادی را مورد استفاده قرار داده اند :

Engineering and Environmental Ethics: A Case Study Approach - John R. Wilcox and Louis Theodore

Call Number: CSEP.TD153.E541998

ISBN: 0471292362

Engineering Ethics: Concepts and Cases - Charles E. Harris, Michael S. Pritchard, and Michael J. Rabins

Call Number: CSEP.TA157.H372008

ISBN: 0495502790

Engineering Ethics: Concepts, Viewpoints, Cases and Codes - Jimmy Smith, Patricia Harper, and Richard Burgess

Call Number: CSEP.TA157.E54x2008

کتاب اخیر منبع دوره های آموزشی انجمن ملی اخلاق مهندسی(NIEE) است.شاید بتوان گفت این کتاب در کنار کتابهای مارتین و هریس، از جمله مهمترین منابع اخلاق مهندسی باشد.
متأسفانه حقیر به این کتاب دسترسی پیدا نکرده است. دوستان چنانچه اطلاعاتی از ارائه این کتاب در داخل کشور دارند، برای ما ارسال کنند تا در این صفحه قرار دهیم.

آن نکته ای که می خواهم این جا تکرار کنم ان است که اخلاق مهندسی بدون توجه به پروژه های واقعی در این حوزه (case study) و یا مثالهای کاربردی، موجب ارائه مطالب کلی همچون اخلاق هنجاری می شود که مدرس را از اهداف درس اخلاق کاربردی دور می کند.

امید من آن است که محققین ما در آینده نزدیک، کتابی در مورد موارد اخلاق مهندسی تالیف کنند.

این مقاله با موضوع«مطالعات موردی» در آموزش اخلاق مهندسی مطالب سودمندی ارائه می کند.