تذکر آیت الله حائری شیرازی: ضرورت توجه فقها به حوزه های اجتماعی از جمله محیط زیست،اقتصاد و ...

فقه محیط زیست دچار ضعف است/ اسلام می گوید برابر میزان هوایی که مصرف می کنید باید درخت بکارید

فرهنگ > دین و اندیشه - خبرگزاری مهر نوشت:

آیت الله محی الدین حائری شیرازی عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه سابق شیراز در مورد فقه محیط زیست و نقاط قوت و ضعف در این زمینه گفت:

«در اسلام قانون این بود که هر کس زمین مرده ای را زنده کند، زمین مال اوست. بر این اساس عده ای آمدند به عنوان احیا در زمین هایی جو می کاشتند و یا سنگهای داخل آن را جمع می کردند و بعد بنام خودشان می کردند و مالک می شدند و بعد می آمدند تغییر کاربری به مسکونی می دادند و کل پول را در مال دیگری وارد می کردند و ثروت های نامشروع درست می کردند. پس این قانون با این کلیت نمی توانست عمل کند. نتیجه این شد که واگذاری زمین متوقف شد. وقتی واگذاری زمین متوقف شد نتیجه این شد که درختکاری رشد نکرد. 

  وی با اشاره به اینکه درخت ضامن بقای انسان و حیوان است، افزود: موجودات و حیوانات در درخت زندگی می کنند، چون اینها مصرف کننده هوا و درخت تولیدکننده هواست. در عصر ما مصرف هوا به صورت انفجاری افزایش یافت. ماشین ها هوا را مصرف می کند و .... روزانه چند خودرو در تهران شماره گذاری می شود و چقدر بنزین در کشور مصرف می شود؟ این مقدار هوا توسط چه تعداد درخت تأمین می شود؟ اسلام به همه اینها دستور داده است. گفته است باید این اقدامات را انجام دهید و به میزان هوایی که مصرف می کنید باید درخت بکارید.

آیت الله حائری شیرازی تصریح کرد: چون اسلام گفته به اندازه دخل خود، خرج کنید. به اندازه ای که هوا مصرف می کنید تولید کنید. فقها باید وارد این عرصه شوند منتها فقهای ما در یک قسمت قوی اند و در یک قسمت قوی نیستند. در مفاهیم و در درس هایی که می دهند و تحقیقاتی که می کنند قوی هستند اما در مصادیق قوی نیستند، چون حکومت به دستشان نبوده تا وارد مصادیق شوند.پزشک ها در دو مرحله طبیب می شوند در دانشگاه با کتاب و استاد دوره مفاهیم را می گذرانند بعد همراه استاد در بیمارستان کار بالینی می کنند و مفاهیم را به مصادیق تطبیق می دهند و بعد می توانند نسخه بدهند.

وی با اشاره به اینکه فتوا دادن در عصر و زمان ما همانند نسخه دادن است، اظهارداشت: نسخه دادن نیاز به تجربه کارشناسی دارد. کسانی که امروزه بر جریانات جامعه دارند فتوا می دهند بدانند وقتی که حکومت به دست ماست این نسخه است، فتوا نیست. در صادر کردن نسخه حتما پزشک باید تجربه داشته باشد. اساتیدی که کار بالینی نمی کنند و سر بیمار نمی روند آیا جرأت می کنند که نسخه دهند، در عین حال که استاد برجسته دانشگاه در رشته های مختلف پزشکی هستند. جرأت انجام چنین کاری را ندارند اما پزشکانی که در بخش بالینی کار می کنند جسارت نسخه دادن دارند. به هر جهت علمای ما به دلیل اینکه در مسائل فرصت اجرا نداشتند قدری لنگ می زنند.

وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی فرصتی به فقها داد تا وارد جامعه شوند، گفت: فقها در امور سیاست وارد شدند و حضور قوی دارند و لنگ نمی زنند. در عرصه تربیت وارد شدند و دارند کار می کنند. در مسائل مختلفی مثل تبلیغ دوره دیدند و کار می کنند اما در مسائلی مانند اقتصاد ترسیدند که وارد شوند و آلودگی پیدا کنند، بنابراین نیامدند. تنها زمانی می توان مشکل هوای تهران را حل کرد که بدانیم این ادعا که باید بنزین خوب شود امر حاشیه ای است، البته تأثیرگذار هست. وارونگی هوا تأثیر دارد. ماشین ها قدیمی هستند و ...، اما همه اینها حاشیه است. متن قضیه یک چیز دیگر است. باید همان طوری که هوا مصرف می کنیم هوا را تولید کنیم.

وی با تأکید بر اینکه نه تنها ما در مسأله تولید هوای پاک به کاشت درخت نیاز داریم در اینکه باران موجب فرسایش خاک نشود ما باز به درخت نیاز داریم، اظهارداشت: این درخت است که می تواند جلوی فرسایش خاک را بگیرد. این درخت است که می تواند گونه ها را در زیر خودش نگه دارد. امروزه با تراکتور زمین ها را دیسک می زنند و تمام پوشش های گیاهی را از بین می برند و گونه های ما را منقرض می کنند. این ضعف توجه ها هست. اینها به خاطر این است که دوره تجربی کار را نگذراندند.

آیت الله حائری شیرازی بیان کرد: عینا مانند مسائل اقتصادی بانک هاست. بانک ها این طور که باید اسلامی باشد نیست، چون اسلام گفته بود در اسلام پول کار نمی کند، امام فرمود(ره) کاری کنید که پول کار نکند. اما وضعیت بانک ها شهادت می دهند که در تعاونی اعتباری ها ما پول کار می کند. ما هنوز به این مرحله نرسیدیم. آقایان باید تجربه کارشناسی خود را قوی تر کنند. این سؤال را از مراجع تقلید کردم که به شاگردان خودتان بگوئید که مسائل را کارشناسی کنند. آیت الله العظمی مکارم شیرازی گفتند: من این نظر شما را قبول دارم یعنی حوزه باید به سمت کارشناسی موضوع حرکت کند اگر این کار را انجام بدهد این مسائل حل می شود.»

*****

نکات سخنان آیت الله حائری شیرازی :

1- در زمان حکومت دینی، با حاکم شدن فقه بر نهادهای مختلف اجتماعی، فقها علاوه بر آشنایی با مباحث مفهومی حوزه فقه، نیازمند «تجربه کارشناسی»، «آشنایی با مسائل اجرایی» و یا «کارشناسی موضوع» هستند. چون در این زمان محصول تلاش فقیه، دیگر یک یافته علمی نیست، بلکه به شکل قانون و یا سیاست و خط مشی ادامه حیات می یابد. لذا اگر به شکل صحیح انجام نشود، منجر به صدمه اجتماعی می گردد. همچون نسخه ای که می تواند سلامت بیمار را به خطر بیاندازد. نمونه این مسأله در مورد قانون احیای زمین مطرح می شود که اوائل انقلاب موجب تولید ثروت نامشروع شد.

2- فقه شیعه به دلیل عدم تجربه مدیریت اجتماعی در برخی حوزه های اجتماعی ضعیف است. به فرموده ایشان فقه توانسته در حوزه سیاست، تربیت و تبلیغ وارد شده و پیشرفت نماید ولی در حوزه هایی چون اقتصاد و از جمله محیط زیست به دلیل عدم ورود فقها و مصداق شناسی پیشرفت نداشته است.

3-ایشان به طور مصداقی مسأله درخت کاری را مطرح کرده و ضمن حاشیه ای خواندن عواملی همچون بنزین، وارونگی هوا و قدیمی بودن خودروها، راه حل اصلی مسأله آلودگی را کاشت درخت به میزان مصرف هوا معرفی می نماید. در نهایت ایشان  آثار گوناگون تولید درخت همچون جلوگیری از فرسایش و نگهداری گونه ها را بر می شمارد.

*****

در آخر این نقل قول، ضمن پذیرش دو نکته اول ایشان، حقیر فکر می کند حضرت استاد مرتکب همان اشکالی شده که خود متذکر گردیده است. ایشان با کدام اطلاعات علمی، تخصص و به فرموده خودشان موضوع شناسی و یا تجربه، برای هوای تهران علت یابی می کنند و سپس بدون هرگونه «دوره بالینی»، امور دیگر را حاشیه ای می دانند و نسخه می دهند که درخت تولید کنید؟ بهتر است شناسایی این امور را به کارشناسان زبده حفاظت از محیط زیست بسپاریم و البته در حوزه حکم و ارزش، به عنوان فقیه و اخلاقی حضور داشته باشیم.

 بنده تأکید دارم که مدیریت نهادهای اجتماعی ما، در حال حاضر و البته همه زمانها، نیازمند وجود کمیته های ترکیبی کارشناسان موضوعی و فقها است. امری که در برخی از نهادهای اجتماعی کنونی کشور،همچون اقتصاد، مورد توجه نظام اسلامی قرار گرفته است.