چند طرح برای کارگاه های آشنایی با اخلاق مهندسی

کارگاه های آشنایی با اخلاق مهندسی، در کنار کلاس های آموزشی نقش بسزایی را در آموزش ایفا می کنند. سعی می کنم در این نوشته با تجربه اندکی که در این حوزه دارم، انوع کارگاه هایی را که هم اکنون می توان در این رشته در کشور برگزار کرد استحصا کرده و نکاتی  را طرح کنم

.

انواع کارگاه با توجه به مخاطبان:

1-کارگاه برای اساتید رشته های مهندسی

2-کارگاه برای دانشجویان رشته های مهندسی

3-کارگاه برای مدیران( گروه ها و سازمان های) مهندسی

4-کارگاه برای مهندسان حرفه ای

1-کارگاه برای اساتید:

اساتید رشته های مهندسی مهمترین نقش را برای آموزش اخلاق مهندسی و ترویج آن بر عهده دارند. ولی متاسفانه به دلیل جدید بودن این رشته، آنها در دوره های آموزشی خود در دوره کارشناسی ارشد و دکتری، با این درس آشنا نشده اند. البته اساتید بسیاری هستند که در ضمن کلاس های تدریس خود، توصیه های اخلاقی نیز می کنند. اگرچه این توصیه ها که از بطن قلبهای خوش طینت و فضایل این اساتید بزرگوار صادر می شود، به مصداق هرآنچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند، بسیار موثر است، ولی باید دانست که اخلاق فقط توصیه و پند نیست. به ویژه این اساتید، با انگیزه ای که در خود سراغ دارند با یادگیری اخلاق مهندسی می توانند تاثیرگذاری آموزش های خود را افزایش دهند.

چند نکته:

-برای آشنایی اساتید با اخلاق مهندسی، کارگاه های 6-8 ساعت کافی است.  به دلیل روحیه علمی و پژوهشی اساتید دانشگاهی، مهمترین هدف، آشنایی کلی با اخلاق مهندسی(تعریف، فایده و ضرورت، تاریخ علم) به همراه  معرفی منابع علمی  برای مطالعه و پژوهش است.  حقیر بارها مشاهده کرده است یا برایم گزارش شده است که اساتید پس از کارگاه های اخلاق، به طور جدی به مطالعه منابع آموزشی اخلاق حتی در اوقات فراغت خود روی آورده اند.

-رویکرد تشکیل گروه های رشته ای بین مخاطبان-اساتید- و طرح بحث و سپس مباحثه درون گروهی و سپس بین گروهی با داوری استاد بسیار راهگشاست.  بحث های دو و یاچند طرفه بین اساتید رشته های مهندسی که برای اولین بار موضوعات مهندسی را با رویکرد اخلاق مورد توجه قرار می دهند، بسیار زیبا و با کیفیت است.

-بسیاری از اساتید، تجربه مهندسی حرفه ای ندارند. به عبارتی آنها بیشتر استاد- معلم- هستند تا یک مهندس. مهندسی یعنی حضور در  ایده پردازی، طراحی، بودن در مراحل تولید، بهره برداری، تعمیرات و نگهداری تا آخرین فرآیندهای مهندسی که همان بازیافت و انهدام محصول مهندسی است. لذا برخی موارد اخلاقی مربوط به مهندسی برای این گونه اساتید،  محسوس نبوده و یا مبتلابه نیست. لذا شاید بهتر است آنها به گروه های دوگانه تقسیم شوند. گروهی خاص موارد مربوط به آموزش مهندسی و گروهی دیگر مربوط به فعالیت مهندسی حرفه ای. در این صورت به گروه مربوط به آموزش، می توان موارد اخلاقی مربوط به  آموزش اخلاق مهندسی را تاکید کرد.

-در آموزش اخلاق مهندسی روشی وجود دارد که نظام آموزش مهندسی، اخلاق مهندسی را در ضمن دروس مهندسی ارایه می کند نه بطور مجزا به شکل درسی دو یا سه واحدی. مایکل دیویس از این روش به نام micro insertion یاد می کند. بنده فکر می کنم شاید بتوان گفت در این مقطع زمانی در کشور ما، این روش  بهترین روش آموزش اخلاق مهندسی است. اگر بتوان با پژوهش در این روش، با آن آشنا شد و سپس در کلاس، سمینار و کارگاه، به اساتید رشته های مهندسی آموزش داد و مبتنی بر آن، طرحهای درسی برخی دروس مهندسی اصلاح شود، می توان به توسعه اخلاق در آموزش مهندسی کشور امیدوار بود.

حقیر می داند که چند سال پیش در مرکز مطالعات اخلاق حرفه ای در انستیتوی صنعتی ایلینوی (Center for the Study of Ethics in the Professions at IIT) این پروژه تعریف و انجام شد و این مرکز همچنان کارگاه هایی برای آشنایی اساتید با این روش برگزار می کند. با مراجعه به سایت این پژوهشکده می توانید اطلاعات خوبی در این مورد کسب کنید. ضمن آن که این مرکز از کتابخانه و بانک اطلاعاتی غنی ای برخوردار است که در صورت دسترسی، به مطالعات این حوزه کمک بسیار می کند. در یکی از پست های قبلی این وبلاگ، دو مقاله در این مورد این روش آموزشی معرفی شده بود. دوباره لینک آن را اینجا قرار می دهم.

http://s3.picofile.com/file/7601384622/micro_insertion.pdf.html

http://s2.picofile.com/file/7602921826/Davis_2006_integrating_ethics_into_technical_courses_Micro_insertion.pdf.html

فکر می کنم برای امروز دیگر بس است. انشاءالله انواع کارگاه های دیگر را در پست های بعدی مورد توجه قرار خواهم داد.